Τρίτη 13 Μαρτίου 2012

Ισπανία: το παζλ των αντιθέσεων

Αν η Ισπανία είχε είδωλο, αυτό θα ήταν η Γκουέρνικα. Αν είχε εθνικό ζωγράφο αυτός θα ήταν ο Πάμπλο Πικάσο. Aν είχε μόνο ένα στοιχείο που θα τη χαρακτήριζε, αυτό θα ήταν το ποδόσφαιρο της. Τρία «αν ασύνδετα. Ή μήπως όχι;
Ο εμφύλιος, μια αφορμή για δημιουργία
     Με την άνοδο του Φράνκο στην εξουσία, ξέσπασε ο ισπανικός εμφύλιος που διήρκησε τρία χρόνια (1936-1939). Μια τεράστια «πυρκαγιά» άρχισε να εξαπλώνεται από το βορρά σε όλη την Ισπανία. Το γεγονός όμως που την έκανε ανεξέλεγκτη ήταν ο βομβαρδισμός και η ισοπέδωση της βασκικής πόλης Γκουέρνικα από γερμανικά αεροσκάφη στις 26 Απριλίου του 1937. Τα συντρίμμια και ο θάνατος χιλιάδων ατόμων ήταν οι άτυπες υπογραφές στη συμφωνία Φράνκο-Χίτλερ. Δύο μήνες μετά, ο Πάμπλο Πικάσο συνδέθηκε για πάντα με τη Γκουέρνικα, δημιουργώντας τον ομώνυμο πίνακα. «Κανένας πίνακας δεν δημιουργήθηκε για να διακοσμεί σπίτια αλλά είναι ένα εργαλείο πολέμου για επίθεση αλλά και για άμυνα εναντίον του εχθρού», δήλωνε αργότερα ο ίδιος.


Ο εμφύλιος επί…χλοοτάπητος
     Η ανάρρηση του Φράνκο στην εξουσία είχε επιπτώσεις και στο ισπανικό ποδόσφαιρο. Ο δικτάτορας έδειχνε την προτίμηση του σε κάποιες ομάδες, όπως η Ρεάλ Μαδρίτης, ενώ προσπαθούσε να αφανίσει κάποιες άλλες επειδή είχαν την ατυχία να βρίσκονται στην περιφέρεια της Καταλονίας, όπου δεν έβρισκε ιδιαίτερη αποδοχή. Στα χρόνια του εμφυλίου άλλωστε ήταν που στην ομάδα της Μαδρίτης δόθηκε ο τίτλος «Ρεάλ», δηλαδή «Βασίλισσα».
     Οι δυνάμεις του στρατάρχη ήδη ένα μήνα μετά την έναρξη του εμφυλίου, ξεκίνησαν τις βίαιες επιθέσεις εναντίον της Μπαρτσελόνα. Αρχικά δολοφονήθηκε ο πρόεδρος των «μπλαουγκράνα» Ζοσέπ Σουνιόλ, ενώ ακολούθησε βομβιστική επίθεση σε λέσχη φιλάθλων της ομάδας. Οι επιπτώσεις ήταν ορατές στο «στρατόπεδο» των Καταλανών μιας και ο αριθμός των μελών τους μειώθηκε δραματικά από 12.000 (1922) σε 3.486 (1936). Οι Καταλανοί μέχρι και σήμερα πιστεύουν ότι στις ποδοσφαιρικές συναντήσεις τους με τους Μαδριλένους, οι παίκτες της Μπάρτσα αγωνίζονται και για έναν ανώτερο σκοπό, για την εθνική ανεξαρτησία. Ενδεικτικό της πεποίθησης αυτής είναι το γνωστό πανό με το μήνυμα «CATALONIA IS NOT SPAIN» (η Καταλονία δεν είναι Ισπανία) που αναρτάται όταν το «El clasico» διεξάγεται στο γήπεδο Καμπ Νου.

Η κόντρα των υπογραφών
     Σκληρές μάχες, που δίνουν κύρος στην ομάδα που επικρατεί και «πληγώνουν» την αντίπαλο, έχουν δοθεί και στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την απόκτηση κάποιου παίκτη. Κορυφαία όλων υπήρξε η κόντρα για τα πόδια του Αλφρέντο ντι Στέφανο.
     Αρχικά, η διοίκηση της Μπαρτσελόνα συμφώνησε με τη saeta rubia (ξανθιά σαΐτα) που έφθασε στη Βαρκελώνη στις 13 Μαΐου για να φορέσει τη φανέλα των «μπλαουγκράνα». Ο ίδιος έπαιξε σε κάποια φιλικά, αλλά η ισπανική ομοσπονδία υπό την πίεση του στρατάρχη Φράνκο πέρασε νόμο με τον οποίο απαγορεύονταν οι μεταγραφές ξένων παικτών, αφήνοντας έτσι ανοιχτό ένα παράθυρο για τον Ντι Στέφανο, αρκεί η Μπαρτσελόνα να τον μοιραζόταν με τη Ρεάλ. Οι δύο πρόεδροι, Σαντιάγκο Μπερναμπέου και Μάρτι Καρέτο, συμφώνησαν ν’ αγωνίζεται εκ περιτροπής μια χρονιά στη Μπαρτσελόνα και μια στη Ρεάλ. Τελικά, τον Οκτώβριο ο ντι Στέφανο φόρεσε οριστικά τη λευκή φανέλα της Ρεάλ, αφού οι Καταλανοί αποσύρθηκαν από τη διεκδίκηση του ποδοσφαιριστή. Με το νέο αστέρι στις τάξεις της, η «Βασίλισσα» κατέκτησε το πρώτο της μετά από 21 χρόνια πρωτάθλημα (1953-54) και 5 Κύπελλα Πρωταθλητριών.
     Οι Μαδριλένοι ποτέ δεν παραδέχτηκαν ότι ο Ντι Στέφανο βρέθηκε στην ομάδα τους μέσω του δρόμου που λέγεται πολιτική. Το άλλοθι που επιζητούσαν το βρήκαν το 1973, όταν ο Γιόχαν Κρόιφ απέρριψε την πρόταση της Ρεάλ και αποδέχθηκε την προσφορά της Μπαρτσελόνα. Μάλιστα στις 17 Φεβρουαρίου του 1974, ο Κρόιφ οδήγησε τους Καταλανούς σ’ έναν ανεπανάληπτο θρίαμβο (5-0) μέσα στο Μπερναμπέου. Λίγες εβδομάδες αργότερα ο πρώτος τίτλος μετά από 14 χρόνια ήταν γεγονός για τους «μπλαουγκράνα». Τότε ήταν που του δόθηκε ο χαρακτηρισμός «El Salvador», δηλαδή «Σωτήρας».

Οι συμβολισμοί του πίνακα σε ποδοσφαιρικό-πολιτικό επίπεδο
     Ένας πίνακας ζωγραφικής, ως έργο τέχνης, μπορεί να περιγράψει μία άλλη τέχνη, το ποδόσφαιρο. Η Γκουέρνικα λοιπόν με μια ματιά φορτισμένη από το ποδοσφαιρικό σύμπαν της Ισπανίας:

1. Μητέρα που κρατά το νεκρό παιδί της: Η Ισπανία που θρηνεί για το ποδόσφαιρο κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο. Τα πλήγματα που δέχτηκε το ποδόσφαιρο ήταν πολλά γιατί σ’ επίπεδο συλλόγων η κυβέρνηση μεροληπτούσε προς όφελος συγκεκριμένων ομάδων.
2. Ταύρος: Η βιαιότητα και το σκοτάδι, η δικτατορία, ο ίδιος ο Φράνκο και κατ’ επέκταση η πολιτική, που πολλές φορές χρησιμοποιεί το ποδόσφαιρο σαν όπιο των ανθρώπων.
3. Πουλί: Στον πίνακα συμβολίζει τις ψυχές αυτών που χάθηκαν, ενώ στο ποδόσφαιρο αυτούς που θυσιαστήκαν στο βωμό της διαμάχης της πολιτείας με το ποδόσφαιρο.
4. Πολεμιστής: Αυτός που πολεμά για τα ιδανικά του ποδοσφαίρου χωρίς να μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά. Γι’ αυτό το λογο είναι νεκρός, ενώ η στάση του μας θυμίζει τη σταύρωση και αντικατοπτρίζει τη θυσία των ποδοσφαιρόφιλων.
5. Άλογο: Συμβολίζει τον ισπανικό λαό, που αγαπά το ποδόσφαιρο, αλλά οι πολιτικές συνθήκες της εποχής ωθούν τα ιδανικά στην κατάρρευση. Το άλογο καταρρέει, το κεφάλι του όμως παραμένει όρθιο και στηριγμένο στο αριστερό του κάτω άκρο που προσπαθεί να ορθοποδήσει. Μετά την πτώση της δικτατορίας, το ποδόσφαιρο κατάφερε ν’ ανακάμψει.
6. Γυναίκα με λάμπα: Η συνείδηση του ισπανικού λαού την οποία ο Φράνκο προσπάθησε να «κοιμίσει» μέσω και του ποδοσφαίρου, αναμειγνυόμενος ακόμα και στις μεταγραφικές δραστηριότητες των συλλογών ( π.χ. Λαντισλάο Κουμπάλα).. Η λάμπα της γυναίκας έρχεται σ’ αντιδιαστολή με τη λάμπα στο μάτι, η οποία δε φωτίζει, συμβολίζοντας έτσι την αδιαφορία των δυτικών δημοκρατιών για τα δεινά των Ισπανών.
7. Γυναίκες: Τα θύματα που άφησε πίσω της η δικτατορία. Ο θάνατος άγγιξε και την ισπανική ποδοσφαιρική οικογένεια. Για παράδειγμα, η εκτέλεση του Ζοσέπ Σουνιόλ από τις δυνάμεις του Φράνκο ήταν μεγάλη απώλεια για την Μπαρτσελόνα.

Η πρώτη δημοσίευση έγινε από το περιοδικό Centro (τεύχος 15, Απρίλιος 2008)

Δήμητρα Αδάμ



0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου